Зьмена прозьвішча

[Андрэй Мікалаеў-Пашкевіч]

Спадарове, ці можа мужчына, што насіўшы бацькава прозьвішча, раптам дадаць да яго праз злучок прозьвішча прадзедава паводле матчынай лініі? А менавіта: я - Мікалаеў. Бацька маці мае маці - Пашкевіч. Ці ёсьць законныя й маральныя падставы, каб звацца - прынамсі не ў афіцыйных паперах ды дакумантах - Андрэй Мікалаеў-Пашкевіч? Або на'т - Андрэй Пашкевіч. Ці такое практыкуецца для мужчын? Ці мо' ў мяне дзеля таго ня болей падставаў, як звацца Андрэям Гедымінавым-Ягелончыкам? :) Якія праблемы маюць вынікаць з падобнае афіцыйнае зьмены прозьвішча? Ці з усяго, дзе запісана ў дакумантах "Мікалаеў", зможа скарыстацца Мікалаеў-Пашкевіч або Пашкевіч? :) Ці проста можна такім чынам прозьвішча юзаць прыватным чынам, неафіцыйна, не ў дакумантах - і сабе прыемна, і няма каму гемарою лішняга? Ці чуў хто з вас, каб мужчына дадаваў сабе штосьці да прозьвішча праз злучок? А прозьвішча абіраў дзядоўскае ў жаночай лініі?

У сьпісу родаў шляхецкіх багата падвоеных прозьвішчаў. Але-ж якое паходжаньне іхнае?  Напрыклад, як атрымалася падвоеннае прозьвішча Вяроўкін-Шалюта? :) А жонка як тады мусіць быць? Мікалаева-Пашкевіч? Мае быць блытаніна: маўляў - у дзявоцтве Пашкевіч, а муж Мікалаеў. :) Ці каб не была блытаніны варта мець не падвоенае прозьвішча - проста Мікалаеў або проста Пашкевіч?

Прозьвішча "Мікалаеў" нашу ўжо 35 гадоў, атрымаўшы яго ад бацькі. Бацька атрымаў прозьвішча ад свае маці, бо быў нарадзіўшыся па-за бракам. Мне й году не была, як ён сыйшоў ад нас - і ад таго часу ані слыху, ані дыху. Ніякай інфы пра тых Мікалаевых няма, і шукаць не жадаю. Пагатоў, ужо некалькі год у мяне інтуітыўнае адчуваньне - бацька памёр.

У маці, ведама-ж, прозьвішча іншае сталася. Мяркую, свой "сыновий долг" фактычна чужому чалавеку аддаў я напоўню - столькі год носячы ягонае прозьвішча. І бяручы на сябе дадаткова 'шчэ й карму тых Мікалаевых. Адсякаючы залішняе, спадзяюся палепшыць наступнасьць. (Мо' хрысьцянам гэта - трэзьненьне, але-ж натуралу-шаману :) - важка) :) Пагатоў, дзедаўскае прозьвішча належыць роду Пашкевічаў, што былі расшляхечаныя :) 'шчэ за расейскімі царамі, але-ж мужыкі паспалітыя на'т па чырвоным перавароце 1917-га жартоўна звалі дзеда й сваякоў нашых - "шляхта"...

Такім чынам думаю, ці варта маяцца дзівоцтвам, каб аблягчыць асабістую карму :) й падмацаваці шляхецкую ідэнту прозьвішчам продкаў-шляхцічаў. :) Хоці - ведама-ж - гэта ўсё адно ня дасьць мне права на сяброўства ў Згуртаваньні Беларускае Шляхты. :)) Час у мяне 'шчэ ёсь: пашпарт мяняць толькі празь 10 гадоў, у 45 год. Пакуль што можна проста неафіцыйна звацца або Мікалаевым-Пашкевічам, або Пашкевічам. Каб паглядзець, ці прыжывецца прозьвішча новае між наўкольных, і якое - Пашкевіч ці Мікалаеў-Пашкевіч - патэнцыйна лепшае. Каб забачыць магчымыя хібы тае зьмены. Дарэчы, праз гадоў дзесяць будзе недзе 100 год, як памёр тэй самы прадзед-Пашкевіч; сымбалічна была б аднавіць прозьвішча ягонае...

[Ўладзіслаў Вяроўкін-Шэлюта]

Зьмена прозьвішча — гэта асабістая справа кожнага. Але зьмена на "шляхецкія", на мой погляд, можа ў будучым справакаваць непаразуменьні. У 20-30-я гады ў Польшчы была такая зьява, адзін з часапісаў спэцыяльна друкаваў сьпісы такіх асобаў з былымі прозьвішчамі і новымі .

Да гэтага канкрэтнага выпадку, дык сумняюся, што дазволяць. На матчынае — калі ласка. А на іншае — зь якой нагоды? Усе зьмены патрабуюць абгрунтаваньня.

Зараз, што тычыцца майго прозьвішча. Прозьвішча Вяроўкін-Шэлюта ня штучна ўтворанае, а гістарычнае. Прычыны яго ўтварэньня не зусім ясныя. Гэрбар Нясецкага гаворыць, што Яўстахі Шэлюта-Вяроўкін прыехаў са Смаленскага ваяводзтва, пасьля адваёвы Смаленска, за заслугі Жыгімонт IV (у Польшчы — III-і) надаў яму маёнтак. Гэтае паданьне Нясецкі, відаць, пачуў ад нейкага з прадстаўнікоў роду. Зьвесткі, аднак, не пацьвярджаюцца дакумэнтамі. У мяне ёсьць свае меркаваньні, як павязаць дакумэнты і паданьне — але гэта, пакуль што, фантазыі. У дакумэнтах род пісаўся ўвесь час Шэлюта/Шалюта. Падвоенае прозьвішча Вяроўкін-Шэлюта ў дакумэнтах пачынае зьяўляцца з 1760-х.  У Магілёўскім ДДСе даказвалі сваё паходжаньне з падвоеным прозьвішчам. Зараз большасьць прадстаўнікоў роду маюць прозьвішча Шэлюта, з рознымі мадыфікацыямі літар. Існавала пара галінак з прозьвішчам Вяроўкін. Па-пашпарту ў мяне адно прозьвішча — Вяроўкін. Каб нехта афіцыйна ў дакумэнтах меў прозьвішча Вяроўкін-Шэлюта я ня ведаю, мяркую, што такіх няма.

[Андрэй Мікалаеў-Пашкевіч]

Па-пашпарту ў мяне адно прозьвішча — Вяроўкін. Каб нехта афіцыйна ў дакумэнтах меў прозьвішча Вяроўкін-Шэлюта я ня ведаю, мяркую, што такіх няма.

Дзякую! Такім чынам, карыстаецеся - не афіцыйна - з прозьвішча падвоенага, бо бацька быў Вяроўкін, але хтосьці з дзядоў ягоных - Вяроўкін-Шэлюта, або Шэлюта? Калі Вы пазначаеце й мянуеце сябе Вяроўкіным, а калі Вяроўкіным-Шэлютам? Кшталту па жыцьці Вяроўкін-Шалюта, а ў паперах дзяржаўнага кшталту - Вяроўкін? Разважаю, як мне рабіць, каб гэта ня цацканьням выглядала, а чымсьці досыць сур'ёзным...

[Ўладзіслаў Вяроўкін-Шэлюта]

Мая сытуацыя і вашая адрозьніваюцца кардынальна.

Калі Доўнар называе сябе Запольскім-Доўнарам,  Вярэніч — Вярэнічам-Стахоўскім, Дашкевіч — Карыбут-Дашкевічам, etc. — усе яны называюць сябе сваімі прозьвішчамі. Пачытайце артыкул "Прыдомак" — http://www.nobility.by/encyclopaedia/p/prydomak.shtml

Аналёгій з вашым прыкладам тут няма.

[Алена Паўлава]

Уважаемый Андрей! Ваше сообщение "зацепило" меня двумя совпадениями (мне тоже 35 лет, и я тоже с 12 лет росла без отца), поэтому хочу Вам ответить следующее. Проблема Ваша глубоко личная, корни ее понятны. Только Вы начинаете не с той стороны. Не зацикливайтесь на фамилии. Николаев - нормальная фамилия, не хуже и не лучше других. Чтобы исправить "асабiстую карму" надо работать над собой, а не над фамилией Нарожайте детей и вырастите их хорошими людьми (раз отец был незаконнорожденным и в семье с женой и сыном жить не захотел), повышайте свою самооценку, ищите свой путь в жизни. Самодостаточным людям мысли, подобные Вашим, не знакомы. Пусть прошлое останется в прошлом. Живите сейчас и сегодня так, как нужно именно Вам. Удачи Вам!

[Андрэй Мікалаеў-Пашкевіч]

Дзякую, Уладзіслаў і Алена!

[Калечыц]

Хотелось бы отметить, что многие шляхетские фамилии (относится к застенковой шляхте Койдановского графства) в кон. 18- нач. 19 в. "трансформировались" в совершенно другие (хотя иногда и похожие на изначальные). Примеры: Ивашкевичи- Ивашина;Корженевские- Карачун;Скуратовичи- Шакло; Бируля- Бирила. В первую очередь это может быть связано с переводом в крестьяне, переведением польских док. на русский язык и ошибками делопроизводства.

[shanani]

У 20-30-я гады ў Польшчы была такая зьява, адзін з часапісаў спэцыяльна друкаваў сьпісы такіх асобаў з былымі прозьвішчамі і новымі .

Изучая метрические книги Пинского уезда, заметила, что очень многие в это время поменяли фамилии (как раз уезд был в составе Польши). А Вы не знаете причины, почему это происходило?

[Wisznewski]

Мне здаецца, што па той жа прычыне што і габрэі пасляваеннага СССР. Людзі не жадалі быць Кацнельсонамі, Гутцайтамі, Каганамі і інш. Гэта было ня модна, і не спрыяла прафэсыйнаму росту....

[Irina]

Уважаемый пан Калечиц-Калицкий,
Не могли бы Вы более подробно рассказать об этом факте?

Хотелось бы отметить, что многие шляхетские фамилии (относится к застенковой шляхте Койдановского графства) в кон. 18- нач. 19 в. "трансформировались" в совершенно другие (хотя иногда и похожие на изначальные). Примеры: Ивашкевичи- Ивашина;Корженевские- Карачун;Скуратовичи- Шакло; Бируля- Бирила. В первую очередь это может быть связано с переводом в крестьяне, переведением польских док. на русский язык и ошибками делопроизводства.

Мой личный интерес заключается в следующем: в семье существует "легенда", что один из пращуров был управляющим в имении и имел "шляхетную" фамилию, а после каких-то размолвок со своим паном стал просто ДЕжка. В таком виде фамилия просуществовала до 30-х годов прошлого века, пока старший сын моего деда не решил её "пригладить", написав по-русски "ДежкО".

[shanani]

И еще вопрос: где-нибудь официально отображалась, утверждалась смена фамилии или нет (сегодня назывался так, а завтра иначе)?

[Калечыц]

Уважаемый пан Калечиц-Калицкий,
Не могли бы Вы более подробно рассказать об этом факте?

Хотелось бы отметить, что многие шляхетские фамилии (относится к застенковой шляхте Койдановского графства) в кон. 18- нач. 19 в. "трансформировались" в совершенно другие (хотя иногда и похожие на изначальные). Примеры: Ивашкевичи- Ивашина;Корженевские- Карачун;Скуратовичи- Шакло; Бируля- Бирила. В первую очередь это может быть связано с переводом в крестьяне, переведением польских док. на русский язык и ошибками делопроизводства.

Мой личный интерес заключается в следующем: в семье существует "легенда", что один из пращуров был управляющим в имении и имел "шляхетную" фамилию, а после каких-то размолвок со своим паном стал просто ДЕжка. В таком виде фамилия просуществовала до 30-х годов прошлого века, пока старший сын моего деда не решил её "пригладить", написав по-русски "ДежкО".

Дежицы жили в-и под Койданово в минском повете с 16 в. Назывались и Дежко (Дзежко) и Дежиц (Дзежиц), с 18 в.-чаще-Дежиц. Один из них в 17 в.-койдановский войт. Отыскивали свободу в 19 в.  Много информации об отыскивании свободы в ф. 694-4-206 ч.5-я. Одним из доказательств было (может быть и подложное) завещание Дежица из Лидского повета в пользу родственников-обывателей минского воеводства, 18 в.

Так же Дежицы в инвентарях Вязыня 1738 и 1787 г.-бояре и земяне-159-1-917

Койдановкие инвентари-КМФ5-оп.1

[Siarhiej Vajnicki]

Панове, у мяне прыкладна такое сама пытаньне, што ў пана Мікалаева-Пашкевіча - узяў матчына прозьвішча праз асабістыя абставіны. Мяне, аднак, цікавяць наступныя моманты (чалавек у пытаньнях геральдыкі і генэалёгіі ня дужа абазнаны, то даруйце, калі ласка). Па-першае, ці такая зьмена ўвогуле ёсьць, так бы мовіць, "легітымнаю", ці не зьяўляецца яна нейкім "крытычным" пярэчаньнем гістарычнай традыцыі? І, па-другое, калі ўявіць (тэарэтычна), што бацькаў род шляхецкі - што ў такіх выпадках адбываецца з гербам? Інакш кажучы, калі, скажам, бацька пішацца "такі і такі, гербу такога", то як бы ў такім выпадку мусіў пісацца я? Карацей, ці замацаванае канкрэтнае прозьвішча за канкрэтным гербам?
Быду шчыра ўдзячны за адказы дасьведчаных асобаў!

[Ярослава]

Мой прадед Адольф Трацевский, после репрессий уговорил своего сына сменить имя с Янек Адольфович Трацевский на Иван Адамович Троцевский. А нам теперь думай, как степень родства доказать(
Ему отец сказал, что с таким отчеством, его на войне свои пристрелят невзначай. Янек служил переводчиком на немецкий язык.

[fatso]

Прозвище менялось во Великом Кнжестве Литовском. Я этого хароший пример. По фамилии-Робак или" черв" по польски. По гербу Огончик и таким я доказываюсь около 1700 в минском архиве древних документов. Что случилос? Кажется, мой  пра-пра дед вернулся домой из Святой Земли(он там ухаживал пешком) и так сам себя прозвал изза религиёзности. Прежде тем Робаки употребляли другое название но мне его не найти. Адам Мицкевич, великий поет и автор романа стихом Пан Тадеуш, употребляет кличку "Ксёндз Робак" , она принадлежит одному из главных персонажей романа. У нас во фамилии думалось что идеа  возникла в уме поэта от сути нашего предка. Кстати, в родоводе ксендз тоже существует.